معدنکاری یکی از فعالیت های سرمایه بر و تا حد زیاد محدود به وسایل و ماشین آلات پیشرفته است. استفاده از وسایل جزِ لاینفک این سکتور است که نه تنها کار معدنکاری را سرعت میبخشد بلکه در بلند بردن ارزش فراورده های معدنی سهم بارزِ را ایفا میکند. گذشته ازین استفاده از وسایل پیشرفته و مدرن باعث کاهش مرگ و میر کارگران معدن شده و آسیب های زیست محیطیِ کمتري را به محیط زیست و اجتماع وارد میکند. از طرفِ هم بعضی از فراورده های معدنی بشکل ترکیبی دریافت میشوند که در عدم وجود وسایل مدرن و پیشرفته، مواد ضمنی نامبرده از بین رفته و ضایع میشود، همچنان نبود وسایل مدرن میتواند مواد اصلی معدنی را تخریب نموده و بر ارزش آن اثر مستقیم دارد.
در حال حاضر در افغانستان استخراج معادن بشکل غیر فنی و غیر مسلکی صورت میگیرد. نه تنها این که از تکنالوژی پیش رفته استفاده صورت نمی گیرد بلکه مهارت های معدنکاری و پروسس فراورده های معدنی نیز رشد ننموده است. این گونه استخراج مواد معدنی، به خصوص سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی را شدیدا آسیب میرساند. به گونه مثال سنگ مرمر، سنگ نادری است اگردرست استفاده نشود و در استخراج آن دقت صورت نگیرد، سنگ درز می کند و سنگی که یک ميلیون دالر ارزش داشته باشد، به یک میلیون افغانی به فروش نمی رسد[1]. همین گونه ارزش تمام سنگهای قیمتی مانند یاقوت، زمرد، عقیق، لاجورد و دیگر سنگها تزئینی بعد از قطع و برش آن معلوم میشود. در صورت که درست قطع شده باشد، ارزش بهتری در بازارهای جهانی دارد که این همه و همه با استفاده از وسایل پیشرفته ممکن است. اما در افغانستان ازین تجهیزات و وسایل بیشرفته نه در استخراج و نه در پروسس استفاده صورت میگیرد و اگثرا دانه های قیمتی و نیمه قیمتی به شکل خام با قیمت اندک به کشورهای همسایه بخصوص ایران، پاکستان، ممالک عربی و چین به شکل غیر قانونی صادر می شود و در آنجا بعد از قطع و برش، بنام جنس همان کشور به قیمت بلندِ به فروش می رسد [2].
گذشته ازین هر دانه قیمتی دارای اسم و نمبر مشخص است و به همان نمبر و اسم شهرت دارد. گذاشتن اسم و نمبر هر سنگ قیمتی و نیمه قیمتی با در نظرداشت خوصیات، رنگ، قطع و برش آن صورت می پذیرد که این عمل نه تنها در افغانستان صورت نمیگیرد بلکه در بعضی کشورهای همسایه هم نسبت نبود وسایل پیشرفته و مهارت خاص، ممکن نیست. قابل یاد آوریست که داشتن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی تنها عامل ثروت افزونی نیست، بلکه استفاده درست و تبدیل نمودن آن به کالاهای با ارزش میتواند زمینه شغل افزایی را فراهم و سبب رشد کشور شود. به عنوان مثال کشور هند که رتبه نخستِ صادرات الماس‌های ریز جهان را به خود اختصاص داده است، خود معدن الماس ندارد. هندی‌ها سنگ الماس را از کشورهای افریقایی وارد کرده و با عملیات تراشکاری، ارزش اقتصادی محصول نهایی را به میزان قابل توجهی بالا برده و به فروش می‌رسانند[3]. به این اساس می توان گفت که برای توسعه پایدار یک کشور و استفاده درست از منابع زیر زمینی آن، خصوصا در کشور معدندار، نخست باید فن معدنکاری را آموخت و سپس با استفاده از وسایل و تجهیزاتِ پیشرفتۀ معدنکاری، آنرا استخراج و به بازارهای جهانی مطابق معیارهای بین المللی با در نظر داشت تقاضا مارکیت، عرضه نمود.
اکیدا ظرافت در سنگهای قیمتی جایگاه قابل ملاحضۀ دارد و روی ارزش آن بشکل مستقیم تاثیر گذار است ولی در افغانستان به این مسایل نسبت استخراج غیر قانونی و نبود سرمایه، اصلا توجه صورت نمیگیرد. به همین دلیل است که سنگها قیمتی و نیمه قیمتی اولآ در مرحلۀ استخراج ضایع شده و بعد از استخراج به قیمت بسیار ناچیز به بازارهای ممالک همسایه به شکل خام و نیمه خام قاچاق شده و در نهایت به بازار های جهانی به نام کشور دیگری به فروش میرسد.
برای استفاده درست از منابع طبیعی لازم است که با در نظر داشت همه معیارهای ملی و بین المللی استخراج و جلوگیری از فساد، استخراج غیر قانونی و قاچاق مواد معدنی، بخصوص سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی، موضوع استفاده از وسایل و ماشین آلات پیشرفته خیلی مهم و حایز اهمیت است. استفاده ازین وسایل در تمام پروسه های معدنکاری باید الزامی شود و دولت با جلوگیر از قاچاق سنگها قیمتی، زمینۀ پروسس آنرا در داخل کشور مساعد نماید تا از یک طرف مردم و کشور ما صاحب مفاد اصلی این فراورده ها شود و از طرفی دیگر شغل برای کتله کثیری بیکارِ که همه روزه دست به صدها نوع مضرات میزنند، ایجاد شود و دیگر تولید و جنس افغانی بنام کشورهای دیگر در مارکیت های منطقوی و جهانی بفروش نرسد.
شبنم منصوری دستیار برنامه نظات مردمی از صنایع استخراجی و معادن، دیدبان شفافیت افغانستان
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر